Amanzi Nemizwelo Yethu

Imiphumela enamandla nemiphumela emihle yengqondo yethu emanzini

Abanye abantu bathanda ulwandle. Abanye abantu bayesaba. Ngiyayithanda, ngiyizonde, ngisabe, ngiyihloniphe, ngiyithukuthele, ngiyihloniphe, ngiyilahle, futhi ngiyiqalekise. Kuletha okuhle kimi futhi ngezinye izikhathi kubi kakhulu.

- ROZ SAVAGE

Ngaphandle kokuxhumana kwethu kokuziphendukela kwemvelo emanzini, abantu banezibopho ezijulile ezingokomzwelo zokuba khona. Amanzi athokoza futhi asishukumisela (uPablo Neruda: "Ngidinga ulwandle ngoba lifundisa mina").

Isiduduza futhi isisabe (uVincent van Gogh: "Abadobi bayazi ukuthi ulwandle luyingozi futhi isiphepho sinesabekayo, kodwa abakaze bathole lezi zingozi isizathu esanele sokuhlala elwandle"). Kudala imizwa yokwesaba, ukuthula, nenjabulo (The Beach Boys: "Thatha i-wave, futhi uhlezi phezulu kwezwe"). Kodwa cishe zonke izimo, lapho abantu becabanga ngamanzi - noma bezwa amanzi, noma babona amanzi, noma bangena emanzini, baze banambithe futhi baphuze amanzi - bazizwa okuthile . Lezi "izimpendulo zangokwemvelo nezingokomzwelo. . . zenzeka ngokwahlukana nezimpendulo zengqondo nezengqondo, "kubhala uSteven C. Bourassa, uprofesa wokuhlela emadolobheni, esihlokweni se-1990 semvelo e- Environmental and Behavior . Lezi zimpendulo zemizwelo yethu zivela ezingxenyeni ezindala kakhulu zobuchopho bethu, kanti empeleni zingenzeka ngaphambi kokuba kuvele impendulo engqondweni. Ukuze siqonde ubudlelwane bethu nemvelo, kumele siqonde kokubili ukusebenzisana kwethu nokuqonda ngokomzwelo.

Lokhu kunengqondo kimi, njengoba ngisondelene njalo ezindabeni nasesayensi yokuthi kungani sithanda amanzi. Kodwa-ke, njengomfundi odokotela ofunda i-biology yokuziphendukela kwemvelo, imvelo yezilwane zasendle, kanye nezomnotho wezemvelo, lapho ngizama ukugcoba imizwa engqondweni yami ebuhlotsheni obuphakathi kwezilwane zasolwandle nolwandle olwandle, ngafunda ukuthi i-academia yayingenakuthola imizwa yanoma yiluphi uhlobo.

"Gcina lezo zinto ezingcolile ezivela esayini yakho, insizwa," abeluleki bami bayeluleka. Ukuzizwa kwakungenangqondo. Kwakungenakuqhathaniswa. Kwakungeyona isayensi.

Khuluma ngo "olwandle olushintshayo": izintshisekelo zezinzwa zengqondo namuhla seziqalile ukuqonda indlela imizwelo yethu iqhuba ngayo zonke izinqumo esizenzayo, kusukela ekukhethweni kwethu kokudla okusasa, kulabo esihlala nabo eduze kwesidlo sakusihlwa, indlela ukuzwa, iphunga, nokuzwakala ngayo kuthinta isimo sethu sengqondo. Namuhla sibhekene ne-neuroscience efuna ukuthola izizinda eziphilayo zezinto zonke, kusukela ekukhethweni kwezombangazwe kuya ekuthandeni kombala wethu. Basebenzisa amathuluzi afana nama-EEG, i-MRIs, ne-FMRIs ukugcina ubuchopho emculweni, ubuchopho nobuciko, imithi yokucwasa, uthando, nokuzindla, nokuningi. Osuku nosuku ososayensi abanqenqemeni bathola ukuthi kungani abantu bexhumana nezwe ngezindlela esizenzayo. Futhi abambalwa babo manje sebeqala ukuhlola izinqubo zobuchopho ezifaka uxhumano lwethu emanzini. Lolu cwaningo alugcini nje ukwanelisa ukufuna ukwazi okuthile. Ukutadisha uthando lwethu lwamanzi kunezicelo eziphawulekayo, zomhlaba wangempela-ezempilo, ezokuvakasha, ezokungcebeleka, ezokudala, ukuthuthukiswa kwezingane, ukuhlela emadolobheni, ukwelashwa kokulutha nokulimala, ukongiwa, ibhizinisi, ezombusazwe, inkolo, izakhiwo, nokuningi .

Ngaphezu kwakho konke, kungaholela ekuqondeni okujulile ukuthi singobani nokuthi izingqondo zethu nemizwelo yethu ihlotshaniswa kanjani nokusebenzisana kwethu nempahla evelele kakhulu emhlabeni wethu.

Uhambo lokufuna abantu nabososayensi ababezimisele ukuhlola le mibuzo langizungezile ezindaweni zokuhlala ezinogwini olwandle olwandle lwaseBaja California, ukuya emahholo esikoleni sezokwelapha eStanford, eHarvard, naseYunivesithi yase-Exeter. E-United Kingdom, ukuqhutshwa kwamanzi kanye nokudoba ama-kayaking kugijimela ama-veteran ase-PTSD e-Texas naseCalifornia, emachibini nasemifuleni ngisho nasemachibini okubhukuda emhlabeni jikelele. Futhi kuyo yonke indawo engaya kuyo, ngisho nasezindizeni ezixhuma lezi zindawo, abantu babezoxoxa ngezindaba zabo ngamanzi. Amehlo abo agxuma lapho bechaza okokuqala lapho bevakashela khona echibini, bahamba nge-sprinkler egcekeni langaphambili, babamba i-tortle noma i-frog emfuleni, babamba induku yokudoba, noma bahamba ogwini nomzali noma isoka noma intombi .

Ngikholelwa ukuthi izindaba ezinjalo zazibaluleke kakhulu kwisayensi, ngoba zisisiza ukuba sibe namaqiniso amaqiniso futhi sizibeke esimweni esingasiqonda. Sekuyisikhathi sokulahla imibono endala yokuhlukana phakathi kwemizwelo nesayensi - thina kanye nekusasa lethu. Njengoba nje imifula ijoyina indlela eya olwandle, ukuqonda uBlue Mind sidinga ukuhlanganisa imifudlana ehlukene: ukuhlaziywa kanye nokuthandwa; ukulinganisa nokuhlola; ikhanda nenhliziyo.

I-Tohono O'odham (okusho ukuthi "abantu abagwadule") bangamaMelika aseMelika ahlala ngokuyinhloko eNdabeni yaseSonan yaseningizimu-mpumalanga ye-Arizona nasenyakatho-ntshonalanga yeMexico. Ngesikhathi ngingumfundi wokufundela eYunivesithi yase-Arizona, ngangivame ukuthatha intsha encane evela esizweni samaTohono O'odham ngaphesheya komngcele kuze kube seLwandle lwaseCortez (iGulf of California). Abaningi babo babengakaze babone olwandle ngaphambili, futhi abaningi babengazilungiselelanga ngokuphelele kulokhu okuhlangenwe nakho, kokubili ngokomzwelo nangokuthi babe negiya elifanele. Kuhambo olulodwa lwezinsimu eziningana zezingane azizange zilethe iziqu ezinqamule noma izinqamuleli-zazingabanikazi. Ngakho sonke sahlala ogwini eduze kwamachibi amanzi asePuerto PeƱasco, ngakhipha ummese, futhi sonke sasiyinqamula imilenze ebhulukeni zethu, khona-ke.

Ngesinye isikhathi emanzini angajulile esiwafaka emasks kanye nama-snorkels (besizoletha okwanele kuwo wonke umuntu), sinesifundo esisheshayo sokuphefumula ngokusebenzisa i-snorkel, bese sabeka ukubuka ngokuzungezile. Ngemva kwesikhashana ngabuza enye insizwa ukuthi yayihamba kanjani. "Angikwazi ukubona lutho," esho. Uphendulela ukuthi wayelokhu egcina amehlo akhe avaliwe ngaphansi kwamanzi. Ngamtshela ukuthi angakwazi ukuvula amehlo akhe ngokuphepha naphezu kokuba ikhanda lakhe lingaphansi kwamanzi. Wabeka ubuso bakhe phansi futhi waqala ukubheka nxazonke. Ngokungazelelwe waphuma, wakhipha imaski yakhe, waqala ukumemeza ngazo zonke izinhlanzi. Wayehleka futhi ekhala ngesikhathi esifanayo lapho ekhala ethi, "Iplanethi yami inhle!" Wabe esemisa amehlo akhe, waphakamisa ikhanda lakhe emanzini, futhi akazange aphinde akhulume ihora.

Inkumbulo yami yalowo suku, konke okuphathelene nayo, i-crystal ecacile. Angazi ngokuqinisekile, kodwa ngizokubheja, naye. Uthando lwethu lwamanzi lwenze isitembu esingenakulinganiswa kithi. Isikhathi sakhe sokuqala olwandle sasizizwa njengami, ngokuphindaphindiwe.

UDkt. Wallace J. Nichols ungusosayensi, umhloli wamazwe, umenzi wokunyakaza, usomabhizinisi osongayo, nobaba. Ungumbhali wencwadi enhle kakhulu yeBlue Mind futhi usemgomweni wokubuyisela kabusha abantu emanzini asendle.