01 ka-03
I-Meandering Around Mokokchung
I-Nagaland injengomngcele wokugcina wase-India.
Ewela umngcele ovela e-Assam, indawo ebonakalayo ishintsha ngokushesha kusuka emathafeni aphansi, abe yizintaba ezinkulu. Izingane zihamba eceleni komgwaqo ezithwele imivimbo emikhulu noma izibhamu ezandleni, futhi azikho izilwane ezizobonakala noma ezizwakalayo. Ukucela umshayeli wethu wase-Assamese lapho zonke izinyoni sezihambile khona, usabela ngokushelelayo ngesiHindi, "Badle zonke izilwane".
Kwakuzwakala sengathi sengizowela kwelinye izwe, singasekho eNdiya, singene engxenyeni yeNingizimu-East Asia engakaze ngiyibone ngaphambili. Ubuso bubukeka bufana nabomakhelwane babo baseBurma, futhi amathempeli emigwaqeni ayekade ehambisa amaBandla amakhulu eBaptist alawula umhlaba. Angazi ukuthi ngilindele ukuthini ukuba uNagaland abe, kodwa lo mkhathi obizayo okhona ngobuKristu obunzima kakhulu ngokuqinisekile kwakungenjalo.
Ukuma kwethu kokuqala kwakuwumuzi waseMokkokchung . Lesi sifunda esikhulu esinezakhiwo sinezindlu ezigxile egqumeni futhi lihlala kubantu abangaphezu kuka-190,000. Esikhathini sokuncoma kukaKipepeo sahlala eWhispering Winds, ihhotela elikhululekile libiza ama-rupi angu-1 800 ubusuku bonke. Sithemba ukuthi sizobona amadolobhana kodwa siyalulekwa ukuthi lezi zingavamile eNagaland manje, kanti ezinye zihlala enyakatho enkulu yezwe, njengeMon. Ngeshwa, isikhathi asivumelanga ukuba sihambe kulezi. Ngenkathi iminyango ibonakala ifushane eNagaland (okungukuthi amakhilomitha angu-200 kuphela), iPiran yaseKipepeo isilulezile ukuthi ukubonakala kungakhohlisa. Ngokushesha sathola ukuthi wayesho ukuthini, ngohambo oluthile oluncane lwamakhilomitha angu-150 ukuya emahoreni ayisithupha ukuqedela emigwaqweni enezintambo.
Kunezindawo eziningi eziseduze neMokokchung ezingasetshenziswa. Nakuba abaningi manje besesimanje, kusekhona iningi lezintelezi zendawo eziseduze ukuze lizwe. KwakuyiRephabhuliki Day lapho sisekhona, ngakho ukuma kwethu kokuqala kwakuwumkhosi wendawo owafaka imakethe lapho izakhamuzi zase zizodayisa izinto zabo. Ngathatha amakhekhe ayenziwe ezikhungweni ze-Naga zenkosi nomlilo we-shoot bamboo wendawo, hhayi ngenxa yezinhliziyo eziphelile.
Ngincoma yePeris evela eKipepeo, savakashela amadolobhana amahlanu ahlukene eMokokchung ngalolu suku:
- I-Aliba Village - Indlu enokuthula enegubhu elikhulu elivezwe esihlahleni esisodwa somuthi. Umuzi ngamunye unedramu esetshenziselwa i-alamu ukuxwayisa nokubiza abantu bakuleli;
- I-Longkhum Village - Ngombono wami, lokhu kwakuyindawo engcono kunazo zonke esiyibonayo ngaseMokkokchung. Kwakuyindawo enokuthula, enomuzwa wendabuko ngokwengeziwe. Kukhona indlela enhle edabulayo esasihamba ngayo eyasithatha emaphethelweni ehlathi. Izinganekwane zaseChenno ne-Etiben zivame kakhulu, i-Naga Romeo noJuliet, nombhangqwana othandwayo abathandana lapha phakathi kwamadwala njengoba beqinisa uthando lwabo komunye nomunye;
- I-Mopungchuket - Uma ufuna ukubona i-Hornbill yiyona indawo ezayo, nakuba i-solo caged bird ibheka kancane kakhulu ukugqoka. Idolobhana libuye lakhiwe kabusha ihholo lomdabu lendabuko elithakazelisayo, kokubili ukuthi livulekile kangakanani futhi ukukhwabanisa okweqabunga okungavamile okusetshenziselwa ukujezisa izingane ezincane (noma satshelwa);
- Impur - Eduze nePopungchuket, i-Impur yayiyikhaya lomsebenzi wokuqala weBaptisti eNagaland; futhi
- Ungma - Lona ngumuzi omkhulu kunazo zonke ze-Ao Tribe. Ngesikhathi idolobhana ngokwalo lingeyona eyingqayizivele, kukhona ikhaya eliyakhelwe kabusha kanye nezinye izifanekiso ezakhiwe ukuze zikhumbule abasunguli baseNaga bokuqala besifunda. Kukhona nombono omuhle ekushoneni kwelanga ekubhekelele kuMokokchung kusuka endaweni ephakeme kakhulu edolobheni.
Kusukela eMokokchung sasihamba ngendlela ebuhlungu futhi enamatshe eya eKohima . UPiran ucele ukuthi simise lapha ukuze sibone imakethe yasekuseni ngaphambi kokuba siqhubeke. Kubonakala sengathi imakethe yaqala kancane ngemuva kokuthi ikhangiswe ngo-6 ekuseni, njengoba sifika ngo-7 ekuseni ukuthola izitolo eziningi zisalokhu zivaliwe. Abantu bendawo bathengisa izithelo nemifino esisha, inhlanzi eyomisiwe, inyama namajondolo (nakuba besesaba kakhulu ukubuza ukuthi lezi zisetshenzisiwe yini). Kuyinto emakethe encane enhle nabendawo abanobungane, futhi kufanelekile ukuvakashelwa. Sitshelwa ukuthi njengoba usuku luqhubeka nemakethe futhi luba lukhulu ngokwengeziwe.
02 ka-03
Okuthandekayo kweDzuleke
Cishe amakhilomitha angu-40 ukusuka kuKohima yidolobha elincane laseDzuleke, okwakuyi-stop yethu elandelayo. Umgwaqo oya eDzuleke wawunzima ukusho okungenani, futhi ngincoma ngokuqinile ukuthatha u-4WD ohambweni, kodwa kuwufanele umzamo. Sasibekwe endaweni yokuhlala ekhaya lapho sasihlelwe khona nge-Agent North Development Initiative Development Agency. Ngenze izindawo eziningi zokuhlala ekhaya eNdiya, kodwa lokhu kufanele ngikuthande. Ukugxila kokuhlala ekhaya laseDzuleke ukubhekana nokuphila kwangempela kweNaga nokuhlinzeka ngeminye imithombo engenayo emphakathini wasemaphandleni.
Leli dolobha linemizi engama-35, kanti abane bahlanganyele ohlelweni lokuhlala ekhaya ngokuzungeza. U-Kevi wethu owayengumngane wayejabule kakhulu. Wayejabule kakhulu ukuxoxa ngokuphila kwakhe nathi, ngezingxoxo ezithinta ukuthi wakwazi kanjani ukuhlala engashadile ngisho nama-30s, ukuthi isetshenziselwa kanjani inambuzane ukuzolahla ama-hogs angasebenzi kahle epulazini. Sasichitha usuku lonke sidabula emzaneni, sidabula i-rice paddies ukuze sixoxe nabakhileyo, futhi sithole itiye namalungu omkhaya kaKevi. Ukuphila kulula eDzuleke, iningi lalabo abahlala ezweni noma esikoleni sendawo, kanye nemisebenzi yomphakathi ejikeleze amabandla amabili. Noma kunjalo, wonke umuntu ubonakala ejabule futhi equkethe. Kwakwanele ukungenza ngizibuze ukuthi kungani ngiphikelela emncintiswaneni wezilwane zasemadolobheni.
Kumshayeli wethu wesibindi, akukho ukuxhumana nhlobo eDzuleke ngaphandle kwe-landline endlini yenhloko yedolobha. Ngidinga ukwenza ucingo oluphuthumayo, ngakho savakashela indlu yakhe futhi samenyelwa ekhishini njengoba isidlo sakusihlwa sasilungiselelwa. Ngamangala lapho ikhanda lomuzi lalihlezi esitokisini esincane phambi komlilo ovulekile ukulungiselela i-fish curry ngenkathi umkakhe, indodana endala kanye no-kitten behlezi bekulindele ngesineke ukudla kwabo. UKevi wachaza ukuthi umphakathi weNaga wawuyizibalo zomzimba futhi lesi senzakalo sasingumuntu ovamile lapha, ukuguqulwa okunjalo okuqabulayo kusukela endaweni ehambelana nobugqila besifazane engiyibone kwezinye izingxenye zaseNdiya.
Ngesikhathi ukubhema ingulube kungabonakala ngomoya omile ekhishini likaKevi, sasiya emifino ukuze sihlale ekhaya, futhi ukudla kwakungavamile. Ngokungafani nokudla kwaseNingizimu Afrika E-East kunamaNdiya, ilayisi elinamathela ehambisana nesidlo ngasinye, kuhlanganiswe nemifino emihle kakhulu enomsoco kanye nezinambuzane ezibabayo kodwa ezinamathengi ezenziwe ngamatamatisi omuthi. Okuqakathekile kwakungukudala kukaKevi, i-ithanga neklabishi i-curry enganginayo emasontweni ambalwa kamuva.
Kwaphela ukuphela kokufaneleka kwe-adventure yethu ye-Naga. Ekuseni saqala umshayeli oshayisayo emuva kuKohima bese sifikela e-Assam ngedolobhana laseMadapur elisedolobheni . Ngaphambi kokuba sazi, sasizowela umngcele, imigwaqo ishicilelwe, amathempeli amaHindu avele futhi saphinda singene eNdiya ngaphandle kokudinga ukubonisa noma ubani omunye ipasipoti yethu.
03 ka 03
Amathiphu wokuvakasha e-Nagaland
- Zinike isikhathi esiningi lapho uhamba ngemoto, ulinganise cishe amakhilomitha angu-25 ngehora isikhathi sokuhamba. Ukuba nemoto yakho kuzokwenza kube lula ukuyeka futhi ujabulele ukushayela, futhi kukunikeze ukuguquguquka kokuvakashela amadolobhana endleleni. Mayelana nalokhu, iseluleko sendawo sibalulekile. Ngisho noma sasihamba ngokuzimela, iseluleko nesizo esasithola kuKipepeo ngenkathi sihlela ukuhamba kwethu kwakuyigugu futhi anginasibindi sokuncoma.
- Uma ungumuthi wezitshalo, ulungiselele ukukhethwa kokudla okulinganiselwe kakhulu. Ingulube iyinhlangano yokuzikhethela eNagaland, kanti ngenkathi imifino iningi, ezindaweni eziningi zokudla komgwaqo Imifino Chow Mein iyona kuphela inketho etholakalayo. Thatha ezinye ukudla okulula endleleni. Sithande i-apple yasendle ehlongozwayo esitholile esiteji somgwaqo, uma ngabe sithatha okuningi.
- Yenza ikhaya langempela lihlale edolobhaneni elincane njengoDzuleka, yindlela engcono kakhulu yokuzibandakanya nabantu bendawo ezingeni lakho futhi ufunde kabanzi mayelana nokuphila kweNaga. Ukuhlala eDzuleke kubiza ama-rupi angu-1,030 ngomuntu ngamunye (kuhlanganise nokudla). Kodwa-ke, abanalo indawo yokushayela ethize ngakho bazobalwa njengomuntu owengeziwe.