Ebizwa ngokuthi imbali kazwelonke yaseNingizimu Afrika ngo-1976, i-protea yenkosi (i- Protea cynaroides) iyisihlahla esiqhakazayo esihle futhi siyingqayizivele njengezwe ngokwayo. Kutholakale kuphela esifundeni seCape Floristic, i-protea yenkosi ingokwenhlobo ye-Protea, okuyingxenye yomndeni wakwaProteaceae-iqembu elibandakanya izinhlobo ezihlukahlukene ezingaba ngu-1 350.
I-protea yenkosi inenhloko enkulu yembali yayo futhi iyabaluleka nge-blooms yayo efana ne-artichoke.
Njengoba ikhuphuka ibe yi-300mm ububanzi, lezi zimbali eziphefumulayo ziyahlukahluka kumbala kusuka ezimhlophe ezimhlophe zibe pink pink noma emnyama. Isitshalo ngokwaso sikhula sibe phakathi kwamamitha angu-0.35 namamitha amabili ukuphakama futhi sinesisindo esinyene esifinyelela kude komhlaba. Le stem iqukethe amafihle amaningi amaningi, okuvumela i-protea yenkosi ukuba isinde ezinhlakeni ezivame ukuthukuthela indawo yayo yemvelo. Uma umlilo uvutha, amaqabunga aphelile avela emvuthwandaba wombala - ukuze lezi zinhlobo ziye zafana nokuzalwa kabusha.
I-Symbolism ye-King Protea
I-protea yenkosi ingenye yezimpawu ezitholakala kakhulu eNingizimu Afrika, eceleni kwe-springbok ekhwelayo kanye nefulegi elinemibala enombala. Ngokusho kukahulumeni waseNingizimu Afrika, imbali "iyisigqila sobuhle bezwe lethu, kanye nezimbali zekhono lethu njengesizwe ekuphishekeleni ukuvuselelwa kwe-Afrika". Kubonakala kwijazi laseNingizimu Afrika lezandla , kanye nokubulawa kwamanye amatshwayo.
Lokhu kufaka phakathi izibalo ezimbili ezivela emdwebeni odumile wamaKhoisan, inyoni yombhali kanye nambili abawela izikhali zendabuko.
Ithimba le-Cricket laseNingizimu Afrika libizwa ngokuthi "ama-proteas", futhi imbali ivela emdlalweni osemthethweni wezemidlalo. Nakuba ithimba lebhola lezinyawo libizwa ngokuthi i-springbok, hhayi i-protea, ama-jerseys wezemidlalo zombili afaka i-protea yenkosi embala wegolide waseNingizimu Afrika nohlaza.
I-Protea Genus
Ngezinye izikhathi kuthiwa yi-sugarbushes, amalungu e-protea genus avela emhlabathini-ezinwabuzelayo ezihlahleni eziya ezigidini zamamitha angu-35. Zonke zazo zinamaqabunga esikhumba kanye nezimbali ezinjenge-thistle (nakuba lezi zinsuku ziyahlukahluka kakhulu). Ezinye izinhlobo zikhula izimbali ezibomvu ezincane, kuyilapho ezinye zinama-globe ama-pink and black. Ezinye zifana nama-spiky orange pincushions. Ngenxa yalokhu kwahlukahluka okungafani, i-botanist yekhulu le-18 uCarl Linnaeus wabiza ngokuthi i-Protea genus emva komsunguli wamaGrisi uProteus, owakwazi ukushintsha ukubonakala kwakhe ngentando.
Ukusabalalisa komndeni wamaProteaceae
I-92% yezinhlobo ze-protea zisezindaweni zaseCape Floristic, indawo eningizimu naseningizimu-ntshonalanga yeNingizimu Afrika yaziwa njengendawo ye- UNESCO Yamagugu Ezwe ngenxa yokuhlukahluka kwayo kwe-botanic okungakaze kube khona. Cishe wonke ama-proteas akhula eningizimu yoMfula iLimpopo - ngaphandle kweyodwa, ekhula emathafeni eNtaba yaseKenya .
Kucatshangwa ukuthi okhokho bomndeni waseProteaceae baqale babonakala izigidi zeminyaka edlule, lapho izindawo zomhlaba zaseningizimu zisabunye njengabantu abaningi basendulo, uGondwana. Lapho leli zwekazi lihlukaniswa, umndeni uhlukaniswe waba yimindeni emibili-i-proteoideae igatsha, manje eliyingozi kulo lonke elaseNingizimu Afrika (kufaka phakathi i-protea yenkosi), negatsha laseGrévilleoideae.
Izinhlobo zokugcina zitholakala ikakhulu eNingizimu-mpumalanga ye-Australia, ezinamakoloni amancane empumalanga ye-Asia naseNingizimu Melika.
Ucwaningo lwe-Protea
Amakholomu esifundazweni saseCape Floristic kanye nesifundazwe se-floristic saseNingizimu-ntshonalanga ye-Australia baye baba nesithakazelo ngokukhethekile kuma-botanists. Lezi zindawo zimelela izindawo ezimbili zomhlaba ezihamba phambili eziphilayo. Ngokusho kocwaningo oluholwa izazi zezinto eziphilayo zaseBrithani, izinga lokuziphendukela kwemvelo liphindwe kathathu lapha kunokuvamile, ngezinhlobo ezintsha ze-protea ezivela ngaso sonke isikhathi futhi ziholela ekuhlukeni okumangalisayo kokuphila kwezitshalo. ENingizimu Afrika, ososayensi eKardenbosch Gardens baseKapa bahileleke emkhankasweni omkhulu wokuhlela ukusabalala kwamaprotheni aseNingizimu Afrika.
Lapho Uzokuthola
Namuhla, ama-proteas akhiwa emazweni angaphezu kuka-20 ahlukene.
Zakhulile futhi zenzelwe ukuhweba izinhlangano ezibandakanya i-International Protea Association futhi zaziswa emapaki nasezindadidi emhlabeni wonke. Labo abafuna ukuzama isandla sabo uma bekhula ngokwabo bangahle bahlele imbewu ye-protea kusuka ezinkampanini ezifana ne-Fine Bush People. Kodwa-ke, kusasekho lutho olufana nokubona imbali kazwelonke yaseNingizimu Afrika ekhula yasendle eThekwini Mountain noma eCedarberg.