Ama-tsunami akwenzeki kuphela eJapane
Uma ucabanga ngama-tsunami, mhlawumbe ucabanga ngeJapane, futhi ngezizathu eziningana. Okokuqala, "i-tsunami" igama lesiJapane, elisho ukuthi "i-waveborough wave". Okwesibili, i-tsunami engakaze ibe khona kakhulu enkumbulweni yakamuva yenzeke ogwini lwasempumalanga yeJapane. Ngaphezu kwalokho, ngubani ongakaye esitolo sekhofi se-hipster endaweni ethile ngaphandle kokubona ukuhluka okuhlukile ku-"The Great Wave Off Kanagawa," ucezu lwe-classic lobuciko be-tsunami, bubekwe odongeni?
Ngokuqinisekile, noma ngabe uyazi ezinye ama-tsunami (uthi, i-tsunami ye-Boxing Day ka-2004 eyabulala ama-Asia angasogwini ngaphezu kweJapane, evela eNdiya, eSri Lanka, eya eThailand), kunzima ukucabanga ukuthi kwenzeke ngaphandle kwesifunda lapho kuvela khona kaningi, okuyi-Pacific Ocean okuthiwa "Ring of Fire." Nazi izibonelo eziyisithupha zamazwe nezifunda lapho ungalindele khona ukuthi ama-tsunami abe yingozi. Ezinye zazo zihlekisa kakhulu!
01 ka-06
I-Chile
Ukudalulwa okulungile: Ugu lolwandle olude kakhulu luhlala eNdeni yoMlilo, nakuba ingxenye engasempumalanga yalesi sondlo ingenakunakekelwa ngaphezu kwengxenye esentshonalanga, ukungasho lutho ngokufinyelela kwayo enyakatho-okunye kulabo abahamba ngomzuzu.
Kunoma yikuphi, ngiyakhumbula ngikhumbula isisunami eChile emuva ngo-2011-ngangiseSantiago, inhloko-dolobha yezwe, lapho izindaba ze-tsunami yaseJapane ziqhekeka. Manje, i-Santiago ngokwayo iningi elingaphandle kangangokuba lingasinda emaqenjini amaningi ama-tsunami, kodwa inqwaba yamadolobha aphansi ahlala eduze kolwandle lwaseChile, njengeViña del Mar, Valparaíso nePunta Arenas, ivulekele ngokuphelele ama-tsunami, aphelele kungenzeka kwenzeke lapha.
02 ka 06
I-Pacific Northwest
"Ukulala ngaphandle kwe Seattle" kunensimbi enhle kuyo. "Tsunami e Seattle"? Ngiyayithanda, njengomlobi, kodwa umcabango wayo uyasabeka. Ngeshwa, ngenkathi ungase ungabandakanyi amagquma ase-Pacific Northwest ahlale enesibhakabhaka ngamagagasi amade okubhujiswa okuthile, iqiniso liwukuthi lesi sifundazwe singesinye sezwe esingase sibhekene nokuzamazama komhlaba nama-tsunami esikhathini esizayo esiseduze, ngenxa Cascadia iphutha line, phakathi kwamanye amacala.
Yonke inhlabathi yaseMelika (eNyakatho neNingizimu) esentshonalanga isendaweni ye Ring of Fire, yebo, ngakho-ke lokhu akufanele kufike njengamangalisa, kodwa isifunda esivela enyakatho yeCalifornia kuze kube seBrithani Columbia sinomngcipheko omkhulu we tsunami. Ngiyethemba ukuthi ngiya eNtabeni Rainier futhi ngingadli endaweni ye-Space Needle uma kwenzeka lokhu kwenzeka ngesikhathi sokuhamba kwami okulandelayo eSttletle!
03 ka 06
ENorway
Njengoba izindawo zaseYurophu ziyahamba, bambalwa abavusa isimo sengqondo sokuzinza sokuthi ama-fjords aseNorway, acacile, angenele amancane aphethwe yizintaba eziphakeme zezintaba. Ngeshwa, ezinye zeziqongo zezintaba zizinzile kakhulu, futhi ngokulandelana zilokhu zithandana namaslayidi amadwala, ikakhulukazi lawo aseGeirangerfjord ahambele kakhulu.
Ngokuya ngokuphakama okuvela kuwo lawa mawa, i-tsunami eyabangela ingaba ngamamitha ayizinkulungwane ezingaphezulu, okwenzekayo ososayensi abaningi baseNorway babona okuningi njengokuphela kwesikhathi, kunokuthi kungenzeka. Ososayensi, nabenzi befilimu, njengalabo abangemuva kwedrama ka-2015 ethi "The Wave," okwamanje ku-Netflix.
Izindaba ezimbi mayelana ne-tsunami zisongela lapha? Uzoba nemizuzu engaba ngu-10 kuphela ngemva kokuthi izinsizi zexwayiso zihambe ukuze zifike emhlabathini ophakeme. Izindaba ezinhle? Ngokungafani nezindawo eziningi kulolu hlu, iNorway inehlelo lokuxwayisa kusengaphambili. Futhi kunemithombo eminingi ephakeme ukuze ufike, uma nje ungesabi ukukhuphuka.
04 ka 06
I-Arctic Russia
Ukuqeda uhlu lwethu lwezindawo ezibandayo ezibandayo kakhulu i-Arctic Russia-zombili zikhona eRussia nase-Russia yangaphambili, okungukuthi i-Alaska, ikakhulukazi i-Aleutian Islands. Njengoba kunjalo ePacific Northwest, le ngxenye engekho okushiwo iN Ring of Fire ineziphambeko ezingavamile, okungekho okukhulunywa ngazo ngezikhathi ezithile ngenxa yokuntuleka kwabantu.
Izindaba ezinhle lapha, yilokho ukuthi awunakwenzeka ukuvakashela izingxenye ezisengozini kakhulu zalesi sifundazwe njengomhambi, ngakho-ke ngaphandle uma kwenzeka ukuthi usebenze emaqenjini amafutha noma okudoba, awunayo ingozi enkulu. Noma kunjalo, umuntu kufanele athembe ukuthi ama-walrus ahlala lapha ayenamanzi ngokwanele ukuthi abuyele olwandle lapho i-tsunami iza, ngokuphambene nokwehla emabhishi njengoba kubonakala sengathi kuhle kakhulu ukwenza.
05 ka 06
IziGreki zaseGreek
IGrisi iyingxenye ezindabeni ngenxa yezinkinga zayo ezingapheli zezomnotho, kodwa yikuphi abantu abambalwa abaqaphelayo ukuthi iziqhingi ezithandekayo zezwe zidlulile isikhathi eside ngenxa ye-tsunami. Akunjalo ngempela iMykonos ne-Santorini, kodwa iMedithera yonke, isifunda esinomsebenzi olinganiselayo wokuzamazama komhlaba futhi ogwini lwayo olunzulu luhlala emakhulwini ezigidi zabantu, izivakashi kanye nokunye.
Eqinisweni, ososayensi bathi i-tsunami enkulu iyenzeka esifundeni kanye ngekhulu leminyaka, ngakho-ke noma ngabe ilanga lakho ilanga emabhishi eGreece, e-Italy, e-Israel noma eTunisia, kufanele uhlale ukhumbule ukuthi imali ingase ibe yinto encane kakhulu izinkathazo.
06 ka-06
Morocco
"I-Tunisia neGibhithe ivaliwe," ungase uthi kuwe manje, njengoba ucabanga ngeholide eNorth Africa, "kodwa okungenani ngiya eMorocco." Hhayi ngokushesha, okungenani hhayi uma ucabangela ama-tsunami esinqumweni sakho.
Nakuba ingxenye encane yomfula waseMorocco ehamba kahle ngeMedithera, ingozi yayo ye-tsunami ivela ikakhulukazi e-volcano engaqiniseki e-Canary Islands, eseduze naso ngasogwini lwayo. Ososayensi bakholelwa ukuthi idwala elikhulu elivela e-volcano lizogcina lingena olwandle, futhi nakuba le ntshonalanga ezayo izosongela yonke i-Atlantic, iMorocco (nePortugal, ngaleyo ndaba) kuyoba nomfula wayo ubhujiswe ngokuqinile nangokushesha, ngaleso sikhathi.